Το φυτοπλαγκτό αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη και πολυπληθέστερη ομάδα ζωντανών οργανισμών. Ας τους γνωρίσουμε...
Όταν το 1676 ο Ολλανδός Anton van Leewenhoek, έκανε την πρώτη μικροσκοπική εξέταση των οργανισμών που βρίσκονταν μέσα στο θαλάσσιο νερό, δεν φανταζόταν τη σπουδαιότητα αυτών των περίεργων "κινούμενων σχημάτων" που παρατηρούσε αλλά και την εξέλιξη της επιστήμης για τη μελέτη αυτών των μικροσκοπικών πλασμάτων.
Εκτός από εκείνους τους θαλάσσιους οργανισμούς που είναι ορατοί με το ανθρώπινο μάτι, υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία οργανισμών, πολύ μικρού μεγέθους, που ανήκουν στην κατηγορία του πλαγκτού. Η πρώτη χρήση του όρου "πλαγκτό" αποδίδεται στο Γερμανό Βιολόγο Victor Hensen, ο οποίος κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα άρχισε μια σειρά εξερευνήσεων για να καταγράψει τη σύνθεση, την αφθονία και την κατανομή των μικροσκοπικών οργανισμών στα ανοιχτά των ωκεανών.
Το πλαγκτό είναι μια δυναμική κοινωνία με φυτά (φυτοπλαγκτό), ζώα (ζωοπλαγκτό), βακτήρια (βακτηριοπλαγκτό), μύκητες και ιούς, που είτε έχουν προσαρμοστεί να ζουν σε αιώρηση στο νερό και υπόκεινται συνεπώς σε παθητική μετακίνηση με τα ρεύματα, είτε έχουν αναπτύξει μηχανισμούς κίνησης. Τα όρια διάκρισης των παραπάνω οργανισμών δεν είναι πάντα σαφή και αυτό αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των ερευνητών των διαφορετικών πεδίων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν φυτοπλαγκτικοί και ζωοπλαγκτικοί οργανισμοί που συμπεριφέρονται άλλοτε ως φυτά και άλλοτε ως ζώα, χωρίς μέχρι σήμερα να μπορεί κανείς να καταλάβει πλήρως το γιατί.
Η αφθονία και η εξάπλωση των οργανισμών αυτών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αποτελούν τη βάση της τροφικής αλυσίδας των θαλάσσιων συστημάτων και μεταξύ των άλλων επηρεάζουν την ιχθυοπαραγωγή μιας θαλάσσιας περιοχής και επιπλέον οι φυτικοί μικροσκοπικοί οργανισμοί (φυτοπλαγκτό), μπορεί να συμμετέχουν έως και 96% στην πρωτογενή παραγωγή των ωκεανών, η οποία με τα σημερινά δεδομένα προσεγγίζει τις τιμές της παραγωγής στην ξηρά. Με άλλα λόγια οι φυτικοί μικροσκοπικοί οργανισμοί μπορεί να παράγουν το σύνολο σχεδόν του οργανικού υλικού στους ωκεανούς.
Το φυτοπλαγκτό (Εικ. 1) αν και αποτελείται από μονοκύτταρους οργανισμούς, παρουσιάζει αυξημένη μορφολογική και λειτουργική ποικιλότητα καθώς και πολλές και διαφορετικές στρατηγικές προσαρμογής. Θεωρείται ότι υπάρχουν περίπου 5.000 είδη θαλάσσιου φυτοπλαγκτού με μεγέθη από 0,2 μέχρι και 200 μm. Είναι στην πλεονότητά τους φωτοαυτότροφα, και η αύξησή τους εξαρτάται από τη φωτεινή ενέργεια (απαραίτητη για τη φωτοσύνθεση).
Κάποια είδη φυτοπλαγκτού μπορεί να εμφανιστούν σε μεγάλη αφθονία, όταν για κάποια δεδομένη χρονική περίοδο υπάρξουν οι κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες (φωτισμός, θερμοκρασία, θρεπτικά συστατικά κ.α.). Η αφθονία του φυτοπλαγκτού τότε μπορεί να είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί ακόμη και να μεταβάλλει το χρωματισμό της θάλασσας σε πράσινο, καφετί ακόμη και κόκκινο (Εικ. 2). Τέτοιου είδους φυσικά φαινόμενα καλούνται ως άνθιση (bloom) του φυτοπλαγκτού.
φυτοπλαγκτό είναι απαραίτητη τροφή για τα διηθηματοφάγα οστρακοειδή (μύδια, στρείδια κ.α. που τρέφονται φιλτράροντας το νερό) και για τις προνύμφες σημαντικών εμπορικών ψαριών.|
Οι οικογένειες των φυκοτοξινών και τα σύνδρομα που συνοδεύονται από δηλητηρίαση του ανθρώπου
|
|
|
Οικογένεια τοξινών (αριθμός τοξινών)
|
Σύνδρομα
|
| Brevetoxin (10) | NSP (Neurotoxic Shellfish Poisoning) |
| Ciguatoxin (διάφορες) | CFP (Ciguatera fish Poisoning) |
| Domoic Acid (11) | ASP (Amnesic Shellfish Poisoning) |
| Okadaic Acid (7) | DSP (Diarrhetic Shellfish Poisoning) |
| Saxitoxin (18) | PSP (Paralytic Shellfish Poisoning) |
