Εκδόσεις Κέδρος
| |
Τίτλος: | Η Ανατομία του Φασισμού |
| Συγγραφέας: | Robert Paxton (Ρόμπερτ Πάξτον) | |
| Μεταφράστρια: | Κατερίνα Χαλμούκου | |
| Θέμα: | Ιστορία, Πολιτικές Επιστήμες | |
| Σελίδες: | 427 | |
| ISBN: | 960-04-3162-0 | |
| Εκδότης: | Εκδόσεις Κέδρος | |
| Ημ/νία Έκδοσης: | 2006 |
Με την παρούσα μελέτη, ο Πάξτον προσπαθεί να παρουσιάσει μία ολοκληρωμένη ματιά για το κίνημα, που είχε ως αφετηρία ομάδες συνδικαλιστών κι εργατών για να οδηγήσει στη συνέχεια σε πλήθος δεινών, με αποκορύφωμα το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως ημερομηνία γέννησης του κινήματος θεωρείται η Κυριακή 23 Μαρτίου 1919, όταν ο Μουσολίνι κήρυξε στην πλατεία Σαν Σεπόλκρο τον "... πόλεμο ενάντια στο σοσιαλισμό... επειδή είχε εναντιωθεί στον εθνικισμό". Το ακροατήριο πολυπληθές και ποικιλόμορφο: βετεράνοι πολέμου, συνδικαλιστές, διανοούμενοι, ρεπόρτερ, που αποτέλεσε τη μαγιά για την εξάπλωση της ιδεολογίας του φασισμού και την μεταφοράς στο άρμα της πλήθους υποστηρικτών.
Η μελέτη του Πάξτον στηρίζεται κυρίως σε αυτά που έκαναν και όχι σε αυτά που είπαν οι φασίστες. Καθώς αν και οι ίδιοι υποστήριζαν πως πίσω από τις δράσεις τους υπάρχει μία ιδεολογία, η ιστορική μελέτη των φασιστικών κινημάτων δείχνει πως η ιδεολογία και το πρόγραμμα δημιουργήθηκε εκ των υστέρων. Ώστε να μπορέσει να αποκτήσει και την απαραίτητα πολιτική και φιλοσοφική διάσταση η κίνησή τους. Που αν κρίνουμε από το πλήθος του κόσμου που τα ακολούθησε, φανερώνονται και οι αδυναμίες των εκάστοτε κοινωνιών και ηγετών τους να μεταπείσουν και να μετακινήσουν το λαϊκό αίσθημα προς περισσότερο δημοκρατικές επιλογές. Όπως υποστηρίζει και ο Πάξτον, "τα φασιστικά κινήματα δεν θα είχαν αναπτυχθεί χωρίς τη βοήθεια των απλών ανθρώπων, ακόμα κι εκείνων που συνήθως χαρακτηρίζονται καλοί. Οι φασίστες δεν θα μπορούσαν ποτέ να αποκτήσουν δύναμη χωρίς τη συναίνεση ή ακόμα και την ενεργή αποδοχή της παραδοσιακής ελίτ - αρχηγών κρατών, αρχηγών κομμάτων, υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών, πολλοί από τους οποίους έτρεφαν έντονη απέχθεια για τις ωμές βαρβαρότητες των στρατιωτικών φασιστών".
Στη ρητορική του φασισμού γινόταν λόγος για αντι - αστική και αντικαπιταλιστική διάθεση, περιφρόνηση απέναντι στον φιλελεύθερο κοινοβουλευτισμό και τον υποτονικό αστικό ατομικισμό, αντίθεση στη διεθνή αριστερή στροφή των κινημάτων, εναντίωση στους σοσιαλιστές. Η μελέτη της περίπλοκης ιστορίας του παρουσιάζει όμως πρακτικές αρκετά μακριά από αυτές τις προθέσεις: βιομηχανικός συγκεντρωτισμός, επεκτατικοί πόλεμοι, βαρβαρότητα με θανάτους των "μη - καθαρών", εθνικιστική φρενίτιδα. Χαρακτηριστικά όπως ο σοβινιστής ηγέτης, - δικτάτορας ο στρατιωτικός βηματισμός, οι καλογυμνασμένοι στρατιώτες σύμφωνα με τον Πάξτον δημιουργεί εύκολα την πλάνη της εξατομίκευσης του φασισμού αποκλειστικά και μόνο στο πρόσωπο του αρχηγού και αναδεικνύει την προσπάθεια που έκαναν τα έθνη που ενέκριναν ή ανέχτηκαν φασίστες για να στρέψουν την προσοχή μακριά από τα πρόσωπα, τις ομάδες και τους θεσμούς που τους βοήθησαν.
Τα δύο πιο χαρακτηριστικά φασιστικά κινήματα, αυτό του Μουσολίνι και ο ναζισμός του Χίτλερ, αν και παρουσιάζουν αρκετές διαφορές εντούτοις προσφέρονται για να αναδειχθούν οι λόγοι που ευνόησαν την εμφάνιση και την εξάπλωσή τους. Την ίδια στιγμή οι εκάστοτε κοινωνίες θα τα παραλλάξουν ανάλογα με τις δικές τους απαιτήσεις, με απώτερο σκοπό να εναντιωθούν στην Αριστερά και τον φιλελεύθερο ατομικισμό. Ο συγγραφέας προτείνει την εξέταση του φασισμού σε πέντε στάδια: δημιουργία των κινημάτων, εδραίωσή τους στο πολιτικό σύστημα, κατάκτηση της εξουσίας, άσκηση της εξουσίας, μακρά περίοδο κατά την οποία το φασιστικό καθεστώς επιλέγει τη ριζοσπαστική αλλαγή ή την εντροπία. Ο τρόπος αυτός μελέτης θα επιτρέψει στον αναγνώστη να αντιληφθεί ολιστικά όλες εκείνες τις αλληλεπιδράσεις που δημιούργησαν κι έθρεψαν το φασισμό, ακόμα και σε εκείνες τις περιπτώσεις που το κίνημα θα οδηγηθεί στην πρόωρη απομάκρυνσή του.
Λίγα λόγια για το Συγγραφέα
Ο Robert O. Paxton είναι επίτιμος καθηγητής των κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Μεταξύ των έργων του περιλαμβάνονται: Η Γαλλία επί Βισί, Παρελάσεις και πολιτική στο Βισί, Η Ευρώπη τον εικοστό αιώνα και Γαλλικός αγροτικός φασισμός. Ζει στη Νέα Υόρκη.
