Ένα ηλεκτρονικό εργαλείο που θα μεταφράζει τα δεδομένα των πειραμάτων, με τρόπο ικανό να αναγνωστεί από ηλεκτρονικούς υπολογιστές, έχει αναπτυχθεί από ακαδημαϊκούς. "Το νέο εργαλείο θα μπορούσε να προκαλέσει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο γράφονται οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και να βοηθήσει τους επιστήμονες να κάνουν δημιουργικά βήματα", επισημαίνουν οι ερευνητές. Οι υπολογιστές βοηθούν ήδη τους επιστήμονες εκτελώντας σύνθετους υπολογισμούς και προσφέροντας τα δεδομένα ευκολότερα στην ανάλυση. Όμως δεν είναι εύκολη η ανάλυση και σύγκριση των πειραματικών αποτελεσμάτων.
Ένα ηλεκτρονικό εργαλείο που θα μεταφράζει τα δεδομένα των πειραμάτων, με τρόπο ικανό να αναγνωστεί από ηλεκτρονικούς υπολογιστές, έχει αναπτυχθεί από ακαδημαϊκούς. "Το νέο εργαλείο θα μπορούσε να προκαλέσει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο γράφονται οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και να βοηθήσει τους επιστήμονες να κάνουν δημιουργικά βήματα", επισημαίνουν οι ερευνητές. Οι υπολογιστές βοηθούν ήδη τους επιστήμονες εκτελώντας σύνθετους υπολογισμούς και προσφέροντας τα δεδομένα ευκολότερα στην ανάλυση. Όμως δεν είναι εύκολη η ανάλυση και σύγκριση των πειραματικών αποτελεσμάτων.
"Οι υπολογιστές δεν τα καταφέρνουν καλά με τη φυσική γλώσσα, πρέπει επιτελούν όσο το δυνατόν τυπικότερες λειτουργίες", λέει ο Ρος Κινγκ, ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Άμπερισγουάιθ στην Ουαλία, ο οποίος ανέπτυξε το εργαλείο με τη συνάδελφό του Λαρίσα Σολνταντόβα. Ονομάζεται EXPO και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μεταφράσει τα επιστημονικά πειράματα σε σχήματα που μπορούν να ερμηνευθούν από έναν υπολογιστή. Οι ερευνητές έχουν δημοσιεύσει τον κώδικα του λογισμικού on-line έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να τον χρησιμοποιήσει και να τον τροποποιήσει.
"Αν πολλές επιστημονικές δημοσιεύσεις είχαν γραφτεί κατά αυτό τον τρόπο θα μπορούσατε πολύ γρήγορα να δείτε αν ένα πείραμα έχει αντιφάσεις ή συμφωνεί με άλλη μελέτη. Θα επέτρεπε επίσης περιπλοκότερες αναζητήσεις για να βρείτε ακριβώς αυτό που ψάχνετε", λέει ο Κινγκ στο επιστημονική περιοδικό New Scientist. Το EXPO παρέχει ένα περιγραφικό πλαίσιο, ή οντολογία, παρουσιάζοντας τα διαφορετικά στάδια ενός πειράματος και τις σχέσεις μεταξύ αυτών των σταδίων. Περιλαμβάνει επίσης τρόπους να καθοριστεί η ελεγχόμενη υπόθεση, καθώς αναλύονται τα αποτελέσματα και συνάγονται τα συμπεράσματα. Οι ερευνητές ήδη χρησιμοποιούν παρόμοιες μεθόδους για να παρουσιάσουν εξειδικευμένες πληροφορίες, όπως τις γενετικές ιδιότητες διαφορετικών ειδών μυγών, έτσι ώστε αυτές να μπορούν να αποθηκευτούν σε βάση δεδομένων και να προσπελαστούν με ευκολία. Το EXPO είναι η πρώτη προσπάθεια να εφαρμοστεί ένα τέτοιο οντολογικό πλαίσιο σε διαφορετικές επιστήμες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να συγκρίνει τις πειραματικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε πολύ διαφορετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ήδη το EXPO για να συγκρίνουν δύο επιστημονικές μελέτες, μία από τον κλάδο της σωματιδιακής φυσικής και μία από την επιστήμη της εξέλιξης.
Η μετάφραση τους με τη χρήση του EXPO έδωσε τη δυνατότητα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή να εντοπίσει τις ομοιότητες οι οποίες θα πέρναγαν απαρατήρητες. Παραδείγματος χάριν, αποκάλυψε ότι και οι δύο δημοσιεύσεις χρησιμοποίησαν μια μέθοδο ανάλυσης γνωστή ως "πρότυπο στατιστικής διακλάδωσης". "Υποθέτω πως οι φυσικοί δεν διαβάζουν μελέτες για την εξέλιξη αλλά είμαι βέβαιος ότι και οι δύο πλευρές έχουν εργαστεί με τρόπο που θα μπορούσε να είναι χρήσιμος για αμφότερες. Τα μαθηματικά είναι αρκετά όμοια, απλά χρησιμοποιούνται σε διαφορετικές κλίμακες", λέει ο Κινγκ. Ο Ίαν Χόροκς, ειδικές στη διαχείριση δεδομένων από το βρετανικό πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, που δεν αναμίχθηκε με την έρευνα, λέει πως "το λογισμικό θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμο σε πολλές πρακτικές καταστάσεις. Έχω συνεργαστεί με μεγάλη φαρμακοβιομηχανία που δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τη χρησιμοποίηση των οντολογιών ώστε να περιγράφουν τις εργαστηριακές τους μελέτες. Διαθέτουν εργαστήρια σε πολλά μέρη ανά τον κόσμο, με αποτέλεσμα συχνά να καταλήγουν να κάνουν το ίδιο πείραμα δύο φορές, ακόμη και στο ίδιο εργαστήριο. Αν οι υπολογιστές μπορούσαν να διαβάσουν τα πειράματα θα αποφευγόταν η διπλή δουλειά. Αυτό θα προσέφερε τεράστιο κέρδος σε χρήμα και χρόνο. Έτσι θα αποφεύγονταν οι επαναλήψεις ενώ θα γινόταν και καλύτερη διαχείριση της ήδη υπάρχουσας γνώσης". Ο Κινγκ βέβαια αναγνωρίζει ότι προς το παρόν η χρησιμοποίηση του EXPO είναι χρονοβόρα επειδή τα πειραματικά βήματα θα πρέπει να μεταφραστούν με το χέρι. Λογισμικό που θα επιτάχυνε αυτή τη διαδικασία, θα έδινε και μεγαλύτερη ώθησε. Επιπλέον οι επιστημονικές επιθεωρήσεις θα μπορούσαν να αναγκάζουν τους ερευνητές να υποβάλλουν τις εργασίες τόσο στο EXPO όσο και κανονικό γραπτό κείμενο.
EXPO Project
Computational Biology Group and Wolfson Bioinformatics Unit
Ross King, Department of Computer Science
Ian Horrocks, Professor in the School of Computer Science
