
Το βραβείο Νομπέλ 2005, στη φυσική, απονεμήθηκε σε δύο Αμερικανούς κι έναν Γερμανό για την εργασία τους σχετικά με την κατανόηση του φωτός, ειδικότερα στο πεδίο της κβαντικής οπτικής και της φασματοσκοπίας λέιζερ. Η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας απένειμε το βραβείο στους αμερικανούς Ρόυ Γκλάμπερ και Τζων Χολ καθώς και στο γερμανό Θέοντορ Χανσχ για την εργασία τους στον τομέα της οπτικής. Μεταξύ των ερωτημάτων που απάντησαν οι ερευνητές με μεγάλη ακρίβεια, είναι οι διαφορές του φωτός που εκπέμπεται από ένα κερί και την ακτίνα λέιζερ που αναπαράγει τους οπτικούς μουσικούς δίσκους (CD), ή πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί περισσότερο η ακρίβεια των ατομικών ρολογιών.
Στο άμεσο μέλλον, οι ερευνητές λένε πως η εργασία τους πιθανόν να χρησιμοποιείται για την συλλογή εξαιρετικά ορθών μετρήσεων που θα μπορούσαν μια ημέρα να χρησιμοποιηθούν για μακρινά διαστημικά ταξίδια ή για την κατασκευή της τρισδιάστατης ολογραφικής τηλεόρασης.
Ο Γκλάμπερ, από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, πήρε το μισό βραβείο Νόμπελ για την καθιέρωση της βάσης της κβαντικής οπτικής, την εφαρμογή της κβαντικής φυσικής στα οπτικά φαινόμενα, την οποία πρώτος παρουσίασε το 1963. Η κβαντική οπτική εξηγεί τη θεμελιώδη διαφορά μεταξύ των πηγών θερμού φωτός όπως οι ηλεκτρικές λυχνίες που έχουν ένα μίγμα συχνοτήτων και φάσεων, και των ψυχρών λέιζερ τα οποία παράγουν δέσμες συγκεκριμένης συχνότητας και φάσης. Ο Γκλάμπερ περιέγραψε επίσης τον κβαντικό «θόρυβο», αυτό που το Αμερικανικό Ίδρυμα Φυσικής περιγράφει ως ασταθείς κι αναπόφευκτες διακυμάνσεις στις ιδιότητες του φωτός. Η θεωρία αυτή παρέχει πληροφορίες για τα όρια στις μετρήσεις του φωτός. Ο Γκλάμπερ συμμετείχε επίσης στην ερευνητική ομάδα "Σχέδιο Μανχάταν" που ανέπτυξε την πυρηνική βόμβα των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.
Ο Χωλ, που εργάζεται στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο και το Εθνικό Ίδρυμα Προτύπων και Τεχνολογίας, και ο Χανσχ που εργάζεται στο πανεπιστήμιο Λουντβιχ Μαξιμίλιανς στο Μόναχο ενώ είναι επικεφαλής στο Τμήμα Κβαντικής Οπτικής του Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, μοιράζονται το άλλο μισό του βραβείου για την εργασία που έχει επιτρέψει να υπολογιστεί η συχνότητα του φωτός με ακρίβεια 15 ψηφίων. Το Αμερικανικό Ίδρυμα Φυσικής υποστηρίζει πως αυτό έχει βοηθήσει τους επιστήμονες στον καθορισμό των φυσικών μονάδων, όπως το μέτρο, το οποίο ο Χωλ και οι άλλοι υπολόγισαν ως την απόσταση που διατρέχει το φως σε χρόνο 1/299.792.458 δευτερόλεπτα. Ειδικότερα τιμήθηκαν για την αποκαλούμενη οδοντωτή τεχνική οπτικής συχνότητάς που ανέπτυξαν, στην οποία οι υπερβραχίοι (με μήκος κύματος < 10 μέτρων) παλμοί φωτός δημιουργούν ένα σύνολο ισοδιάστατων κορυφών συχνοτήτων που μοιάζουν με μια χτένα. Οι δύο τεχνικές ανοίγουν το δρόμο για την κατασκευή ακόμη ακριβέστερων ατομικών ρολογιών, που μπορούν στη συνέχεια να καταστήσουν τα συστήματα ναυσιπλοΐας πιο αξιόπιστα, και να επιτρέψουν στους αστρονόμους να έχουν τον καλύτερο έλεγχο των τηλεσκοπίων τους.
The Nobel Prize in Physics 2005
Harvard University
American Institute of Physics
National Institute of Standards and Technology
Max Planck Institute for Quantum Optics